Jerzy Kossak (1886 Kraków - 1955 tamże), Napoleon, 1921 r.

olej, tektura, 48 × 59,8 cm
sygn. i dat. l. d.: „Jerzy Kossak 1921”

Wydarzenia z kampanii prowadzonych przez Napoleona pobudzały wyobraźnię i żywo interesowały Jerzego Kossaka. Stanowiły nieograniczone źródło inspiracji i stanowiły jeden z ulubionych motywów malarskich podejmowanych przez artystę, o czym świadczy liczna ilość realizacji tego tematu w jego twórczości. Obrazy poświęcone epopei napoleońskiej Jerzy Kossak zaczął malować ok. 1910 r., przy czym największa ilość została namalowana w latach 20. XX wieku. Wówczas powstały najlepsze prace z tego cyklu, wielkoformatowe, oryginalne, samodzielnie skomponowane według własnych pomysłów. Płótna zapełniały się – by wymienić tylko kilka - takimi tematami jak: „Napoleon w Samosierze oczekuje zakończenia szarży” (b.d.), „Palenie sztandarów przed Napoleonem” (.b.d.), „Przejście Napoleona ze sztabem przez Wilię” (1924 r.), „Napoleon w odwrocie z Rosji wjeżdża saniami do zajazdu” (1926 r.), „Napoleon ze sztabem przekracza most” (1927 r.), „Napoleon ze sztabem obserwuje przeprawę wojska przez Berezynę” (1929 r.). Do kanonu najbardziej znanych i popularnych motywów wpisała się „Wizja Napoleona w odwrocie spod Moskwy”, która doczekała się kilku wersji (np. kompozycje z 1923 i 1927 r.). To zafascynowanie Jerzego osobą Napoleona i jego dowódczymi zdolnościami podczas batalii przewija się również w korespondencji Wojciecha Kossaka, który w 1924 r. pisał żartobliwie do żony: „(…) Co tam Coco [pieszczotliwe określenie jakim nazywał syna Wojciech] ładnego popełnia i jakie zmartwienia Napoleonowi wymyśla?” („Wojciech Kossak. Listy do żony i przyjaciół (1883–1942)”, t. II: lata 1908–1942, wyb. i oprac. K. Olszański, Kraków-Wrocław 1985, s. 332). Jerzy Kossak kontynuował tradycje malarskie dziadka Juliusza i ojca Wojciecha, zmagając się niejako z dziedzictwem, które na nim spoczęło.