Tarkka haku Tarkka haku
573

[KOŚCIUSZKO Tadeusz]. List Karola Sienkiewicza do Franciszka Ksawerego Zeltnera, dotyczący uroczystości żałobnych po śmierci Tadeusza Kościuszki oraz pamiątek po nim pozostałych

add Sinun muistiinpanot 
Kohteen kuvaus

[KOŚCIUSZKO Tadeusz]. List Karola Sienkiewicza do Franciszka Ksawerego Zeltnera, dotyczący uroczystości żałobnych po śmierci Tadeusza Kościuszki oraz pamiątek po nim pozostałych. Rękopis w języku francuskim, 4 str. (3 zapisane). Dopisek prawdopodobnie Franciszka Ksawerego Zeltnera: otrzymano 24 X 1817, odpowiedziano 30 X 1817. Wym.: 20 × 25,5 cm. Stan bdb., ślady złożenia.

Tadeusz Kościuszko zmarł 15 października 1817 r. w Solurze w północno-zachodniej Szwajcarii. Po opuszczeniu na stałe Francji, Kościuszko wyjechał do Solury i zamieszkał w kamienicy Zeltnerów przy Gurzelngasse 12. Kościuszkę przyjął wówczas pod swój gościnny dach Franciszek Ksawery Zeltner, mer miasta, brat Franciszka Piotra Zelnera, posła pełnomocnego Republiki Helweckiej w Paryżu, paryskiego bankiera, u którego generał zamieszkał po powrocie z Ameryki.  Franciszek Piotr Zeltner był właścicielem majątku Berville niedaleko Fontainebleau, gdzie ostatecznie schronił się Kościuszko opuściwszy kamienicę Zeltnera w Paryżu.

Podczas pobytu w Szwajcarii jesienią 1817 roku stan zdrowia Kościuszki uległ pogorszeniu i wkrótce zmarł. Do końca choroby opiekowała się nim rodzina Zeltnerów z córką Emilią oraz osobisty lekarz, doktor Grimm. Trzy dni później zwłoki Naczelnika, zgodnie z jego ostatnim życzeniem, zostały zabalsamowane i złożone w kościele jezuitów. Usunięte wnętrzności Franciszek Ksawery Zeltner pochował na cmentarzu w Zuchwilu, wystawiając w tym miejscu okazały pomnik. W grudniu 1817 r. Polacy zwrócili się do cara Aleksandra o zgodę na sprowadzenie ciała Kościuszki i pochowanie go na Wawelu. Po uzyskaniu zgody zwłoki polskiego bohatera narodowego zostały w czerwcu 1818 r. przewiezione do Krakowa. W tym celu do Szwajcarii udali się książę Antoni Jabłonowski, Michał Hoffman, Teodor Pociej i Karol Sienkiewicz, którzy mieli okazję poznać naczelnika osobiście. 23 czerwca 1818 r. na Wawelu odbył się drugi pogrzeb Tadeusza Kościuszki. Jego serce zostało zapisane ulubienicy – Emilii Zeltner, córce Franciszka Ksawerego, która przechowywała je w swojej wili w Vezia k. Lugano. Dzięki pośrednictwu kompozytora Giuseppe Verdiego, 1895 r. serce zostało przekazane przez córki  Emilii założonemu 25 lat wcześniej przez polskich emigrantów Muzeum Polskiemu w Rapperswilu. W 1927 r. ostatecznie spoczęło na Zamku Królewskim w Warszawie. Dom przy Gurzelngasse, w którym w latach 1815–1817 Tadeusz Kościuszko spędził dwa ostatnie lata życia stał się siedzibą Muzeum im. Tadeusza Kościuszki w Solurze.

Nadawca listu, Karol Sienkiewicz (1793-1860), poeta, pisarz, historyk, publicysta, wydawca i współtwórca Biblioteki Polskiej w Paryżu, jej sekretarz, bibliotekarz i kasjer  pochodził z Kalinówki k. Winnicy. W latach 1810-12 uczył się w Gimnazjum Krzemienieckim. W l. 1813-16 pracował w Krzemieńcu jako osobisty sekretarz wizytatora szkół guberni wołyńskiej, Filipa Platera. W tamtym okresie pisywał wiersze i przekłady poetyckie. Zaprotegowany kuratorowi wileńskiego okręgu naukowego, ks. Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu, wszedł w krąg współpracowników rodu Czartoryskich. W l. 1817-19 był opiekunem czterech synów Stanisława i Zofii z Czartoryskich (siostry ks. Adama Jerzego Czartoryskiego) Zamoyskich. Ze swoimi podopiecznymi przebywał w tym czasie w Szwajcarii, odbywając podróż naukową po kraju. Ponadto pomagał w nauce filozofii i historii przebywającemu w Akademii Genewskiej Adamowi Czartoryskiemu, synowi ks. Konstantego Czartoryskiego, brata ks. Adama Jerzego. Sienkiewicz odbywał ze swoimi wychowankami liczne podróże i piesze wycieczki po Szwajcarii oraz północnych Włoszech. To wtedy poznał Tadeusza Kościuszkę i rodzinę Zeltnerów.  Po swoim powrocie ze Szwajcarii w 1819 r., zajął się porządkowaniem zbiorów biblioteki Czartoryskich w Puławach i Sieniawie, wzbogaconych przez ks. A. J. Czartoryskiego po zakupie biblioteki Tadeusza Czackiego. Został sekretarzem księcia i bibliotekarzem najważniejszej wówczas na ziemiach polskich biblioteki historycznej i literackiej – Biblioteki Puławskiej Czartoryskich. W czasie powstania listopadowego Sienkiewicz był bliskim współpracownikiem księcia. Po upadku insurekcji wyemigrował do Paryża, pozostając jego sekretarzem politycznym, archiwistą, bibliotekarzem. Współtworzył Towarzystwo Historyczno-Literackie Polskie w Paryżu i Bibliotekę Polską – główny ośrodek życia kulturalnego emigracji i badań historycznych, którą tak naprawdę kierował. Angażował się w działalność Szkoły Polskiej w Batignolles.

Swój list Sienkiewicz adresuje do Franciszka Piotra Zeltnera. We wstępie pisze o bliżej nieokreślonym pojedynku, który interesował Zeltnera, a który został odwołany. Następnie odnosi się do pogrzebu Tadeusza Kościuszki pisząc, że we wszystkich polskich kościołach, jak mu doniesiono, zostało odprawione nabożeństwo żałobne za dusze Kościuszki (miało ono miejsce 14 listopada). Warszawa dała dobry przykład reszcie kraju. W uroczystościach uczestniczył Wielki Książę Konstanty. Informuje, że rząd zwrócił się do cesarza o zgodę na sprowadzenie ciała do Warszawy.

(…) On nous mande de Varsovie que dans toutes les églises de Pologne, on a celebré le service funèbre pour le général Kosciuszko, que Varsovie en avait donné un bel exemple au reste du pays; que le Grand Duc a assisté a ces obseques; que le Gouvernement a demandé à l’Empereur l’autorisation de transporter en Pologne, le Corps du Général.

Sienkiewicz podziękował Zeltnerowi za cenne pamiątki – rzeczy osobiste i ubrania Kościuszki, które Zeltner mu przekazał. Pisze, komu ofiarował otrzymane przedmioty: spodnie dla pana Konstantego [Konstantego Zamoyskiego, syna Stanisława i Zofii Zamoyskich, swojego podopiecznego], buty dla pana Andrzeja [Andrzeja Artura Zamoyskiego, syna Stanisława i Zofii Zamoyskich, swojego podopiecznego], kamizelka i pasek dla pana Władysława [Władysława Zamoyskiego, syna Stanisława i Zofii Zamoyskich, swojego podopiecznego] a czapka dla pana Jana [Jana Zamoyskiego, syna Stanisława i Zofii Zamoyskich, swojego podopiecznego] i druga dla pana Łęskiego [Józefa Łęskiego, adiutanta Kościuszki w czasie powstania kościuszkowskiego], krawat dla księcia Lubomirskiego [Henryka Lubomirskiego, syna Ludwiki z Sosnowskich Lubomirskiej] zaś włosy, szlafmycę, ozdobne pudełko i pierścionek dla księżnej Wirtembergii [Marii z Czartoryskich Wirtemberskiej]. Dodał, że księżna wirtemberska bardzo ucieszyła się z podarunku i ma zamiar wysłać przedmioty swojej matce księżnej Izabeli Czartoryskiej, aby ozdobiły świątynię Sybilli w Puławach, gdzie przechowywane są różne patriotyczne pamiątki. Prosi również o informacje, jeśli w dokumentach po Kościuszce znalazłyby się interesujące listy dotyczące jego życia. Na końcu zwraca się w bardzo osobistych słowach do swego adresata, wyrażając mu wdzięczność swoją i Polaków za okazaną „Bohaterowi” przyjaźń. W dopisku na trzeciej stronie przekazuje pozdrowienia dla pani Zeltner, której dobroci nigdy nie zapomni.

Świadectwem kontaktów utrzymywanych pomiędzy Tadeuszem Kościuszką a Zamoyskimi z okresu pobytu w Solurze oraz kontaktów pomiędzy Franciszkiem Ksawerym  Zeltnerem a rodziną Zamoyskich są listy Biblioteki Ordynacji Zamoyskich przechowywane obecnie w Bibliotece Narodowej. W 1818 r. w Janowie Lubelskim został wzniesiony pomnik ku czci Kościuszki zaprojektowany przez Stanisława Zamoyskiego. 

Huutokauppa
XXXI Wu-eL antiikkihuutokauppa
gavel
Päivämäärä
04 Kesäkuu 2022 CEST/Warsaw
date_range
Lähtöhinta
4 111 EUR
Vasarahinta
ei tarjouksia
Kohdetta ei ole enää saatavilla
Näytöt: 136 | Suosikit: 1
Huutokauppa

Antykwariat Wu-eL

XXXI Wu-eL antiikkihuutokauppa
Päivämäärä
04 Kesäkuu 2022 CEST/Warsaw
Huutokaupan kulku

Kaikki listatut kohteet huutokaupataan

Huutokaupan provisio
10.00%
OneBid ei veloita ylimääräisiä huutokauppakuluja.
Korotukset
  1
  > 5
  50
  > 10
  200
  > 20
  500
  > 50
  2 000
  > 100
  5 000
  > 200
  10 000
  > 500
  50 000
  > 1 000
 
Säännöt ja ehdot
Huutokaupasta
FAQ
Tietoa myyjästä
Antykwariat Wu-eL
Yhteystiedot
Antykwariat Wu-eL
room
ul. św. Wojciecha 1 / U3
70-410 Szczecin
phone
+48517727267
keyboard_arrow_up