Ikona, Matka Boska Jerozolimska z Chrystusem

tempera, deska
31 x 26 cm
Ikony przedstawiające Matkę Bożą mają, wedle tradycji, cudowne pochodzenie: są dziełem ewangelisty Łukasza, lekarza i malarza, który miał trzykrotnie sportretować Marię za życia, zaraz po Zesłaniu Ducha Świętego. Owe trzy „portrety” stanowią trzy podstawowe typy ikonograficzne ikon maryjnych. Pierwszy typ tzw. Eleusa, czyli „Miłosierna” lub „Współczująca” – to przedstawienie Matki, która czule obejmuje i przytula do siebie boskiego Syna. Drugim typem jest Hodegetria czyli „Ta, która jest przewodniczką w drodze” – tak w Bizancjum został nazwany typ przedstawienia Marii, która podtrzymując jedną ręką Dzieciątko, drugą wskazuje je jako „drogę, prawdę i życie”. Jest to wizerunek mający charakter uroczysty i majestatyczny. Mały Jezus przedstawiony jest o twarzy dorosłego człowieka (symbol boskiej wiedzy oraz przeznaczenia wiodącego ku męce i śmierci), udzielającego błogosławieństwa. Przedstawioną ikonę Matki Boskiej Smoleńskiej zaliczamy do typu ikon „Hodegetria”. Trzecim typem ikon jest Orantka, to typ przedstawienia, na którym Maria ukazana jest frontalnie, z rękoma wzniesionymi ku niebu w geście błagania. Pomimo różnorodności w przedstawieniach Bogarodzicy znajdujemy charakterystyczne dla wszystkich typów elementy. Pierwszym zasadniczym elementem są kolory sukni są odwrotnością kolorów szat Chrystusa. Suknia Marii jest ciemnobłękitna symbolizująca boskość i królewską godność, ponieważ została wybrana przez Boga na Matkę Króla świata. Zawsze Maria jest przedstawiona z Synem lub w kompozycjach z Nim związanych. Ikona Matki Bożej tłumaczy tajemnicą Wcielenia. Maria to nowa Ewa, ubóstwiona, to sam Kościół, w którego łonie dokonuje się upodobanie do wizerunku boskiego.