PORTRET KUNEGUNDY KRZYŻANOWSKIEJ, MATKI ARTYSTY, ok. 1905
kredka sangwinowa, karton, 57 x 48,5 cm
Na odwrocie:
– częściowo zdarta nalepka (druk, atrament): [5]42 Autor Krzyżanowski Konrad | Rodzaj dzieła [...] Własność prof. W. Trojanowski | data nadesłania 10.XI.1921
– słabo czytelna prostokątna pieczęć (pieczęć, atrament): SPUŚCIZNA POŚMIERTNA | KONRADA KRZYŻANOWSKIEGO | No [...] | Michalina Krzyżanowska
Pochodzący ze spuścizny po artyście, a także kilkakrotnie reprodukowany w przedwojennej prasie, obraz niewątpliwie należał do bardzo ważnych, osobistych dzieł Konrada Krzyżanowskiego. Artysta przedstawił na nim jedną z najbliższych mu osób – matkę. Obraz powstał w ważnym, szczęśliwym dla artysty czasie; po tym jak w roku 1904 objął profesurę na warszawskiej akademii oraz zaręczył się z Michaliną Piotruszewską, miłością swojego życia. Dzieło prezentuje pełnię stylu znakomitego reprezentanta Młodej Polski, jednego z najwybitniejszych polskich portrecistów.
O tworzonych przez Krzyżanowskiego na początku wieku portretach pisze badaczka jego twórczości, Lija Skalska-Miecik: Światłocień pozostaje nadal posłusznym instrumentem w jego rękach. Wielki ładunek ekspresji wydobywa za pomocną ostrych, kontrastowych efektów światła i cienia oraz gwałtownie rzucanych na płótno smug barwy, którym w rysunkach odpowiada niespokojna, nerwowo kreślona ekspresyjna kreska (L. Skalska-Miecik, Konrad Krzyżanowski, Galeria Browarna, Łowicz 1999, s. 35).
Obraz wzmiankowany, reprodukowany i wystawiany:
– Jan Kleczyński, Konrad Krzyżanowski, „Życie Polskie“, R. 1914, z. 6, s. 220, il.;
– 1921 Salon Polskiej Sztuki Nowoczesnej;
– „Tygodnik Ilustrowany“ R. 1921, s. 133, il; R. 1922, s. 428, il.;
– Konrad Krzyżanowski 1872-1922. Wystawa monograficzna. Katalog prac istniejących i zaginionych, opr. L. Skalska-Miecik, Muzeum Narodowe w Warszawie, 1980, nr kat. IV.18, il. 176;
– Legendarna Młoda Polska. Malarstwo przełomu XIX i XX wieku z kolekcji rodzinnej, opr. Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, Elżbieta Charazińska, Muzeum Podlaskie w Białymstoku, 4 XI 2016 – 19 II 2017, kat. 86, il.
Konrad Krzyżanowski naukę malarstwa rozpoczął u N.Muraszki w kijowskiej Szkole Rysunkowej, a w latach 1892-1897 kontynuował ją w petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych u K.Lebiediewa i I.Tworożnikowa. Korzystał także z rad A.Kuindżiego. W roku 1897 wyjechał do Monachium i tam studiował jeszcze w prywatnej szkole S.Hollósy’ego, wyjeżdżając latem na plenery malarskie na Węgry. W roku 1898 podróżował do Włoch, w 1900 zamieszkał w Warszawie, gdzie założył własną szkołę malarstwa, a w latach 1904-1909, nauczał w Szkole Sztuk Pięknych.W roku 1912 był w Paryżu i w Londynie. Lata pierwszej wojny światowej spędził na Wołyniu, Polesiu i w Kijowie. Po powrocie do Warszawy w roku 1918 ponownie otworzył szkołę malarską. Malował przede wszystkim portrety, w których wnikliwą charakterystykę modela łączył ze swobodą i wirtuozerią techniki malarskiej. Tworzył także ekspresyjne, szeroko malowane pejzaże. Projektował witraże, wykonywał ilustracje do czasopisma Chimera.
